Μετανάστευση: μια (η μόνη;) λύση για information workers – εισαγωγή

Αν απαντήσεις θετικά στις παρακάτω ερωτήσεις τότε μάλλον πρέπει να συνεχίσεις να διαβάζεις και να ανακαλύψεις αυτά που ήδη ξέρεις αλλά φοβάσαι να παραδεχθείς και να κάνεις:

– Είσαι ακόμα από τους τυχερούς που έχουν δουλειά και γυρνάς εκνευρισμένος/η κάθε βράδυ;
– Αφού μπεις σπίτι (στο οποίο δε ζεις ακόμα με τους γονείς σου), το μόνο που κάνεις είναι να φας και μετά πέφτεις στον καναπέ για να χαζέψεις μέχρι να σε πάρει ο ύπνος εκεί που κάθεσαι;
– Νιώθεις ένα μεγάλο κενό ή αλλιώς “η δουλειά που κάνεις δε σε καλύπτει”;
– Δεν αντέχεις τη “διασκέδαση” που επιβάλλει bar, club ή μπουζούκια (ανάλογα τις μουσικές προτιμήσεις των φίλων σου);
– Θα ήθελες να σε αντιμετωπίζουν ως άνθρωπο και όχι σαν αγελάδα ή κότα με χρυσά αυγά;
– Θέλεις να μιλήσεις σε κάποιον για αυτό το “πρόβλημα” αλλά νιώθεις μια ανεξήγητη μοναξιά;
– Ασφυκτιείς και νιώθεις εγκλωβισμένος, ξεφυσώντας κάθε λίγες στιγμές;

Τότε είσαι ένας ακόμα Neo πριν ανακαλύψει τι είναι το Matrix: κάτι ψάχνεις αλλά δεν κάνεις τις σωστές ερωτήσεις. Φυσικά η κοινωνικοοικονομικές συγκυρίες σου το δείχνουν πιο καθαρά πλέον και σίγουρα έχεις σκεφτεί τη μετανάστευση πολλές φορές ως η λύση στα προβλήματά σου, κυρίως όταν γυρνάς από τη δουλειά εκνευρισμένος/η αφήνοντας απέξω τους ανθρώπους που αγαπάς ή νιώθοντας ένα κενό πως δεν προχωράς όπως θα ήθελες ή το 5 year plan εξέλιξής σου για το οποίο σε ρώτησαν (αν σε ρώτησαν) όταν σε προσέλαβαν δεν αντιστοιχεί στα προσόντα και την εμπειρία σου.

Σύμφωνα με την έρευνα του Λόη Λαμπριανίδη το brain drain στον επιστημονικό τομέα είναι της τάξεως το 10% οπότε σίγουρα δεν είσαι μόνος σε αυτήν την κατάσταση. Επειδή είμαι ένας από αυτούς που το έκαναν, αν και καθυστερημένα αφού είπα να προσπαθήσω να δουλέψω στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στο IT, θα προσπαθήσω να προσφέρω τη δικιά μου εμπειρία και οπτική ως case study για όποιον ενδιαφέρεται καθώς ήδη έχω δεχθεί τις σχετικές ερωτήσεις για το τι και πως.

Καταρχήν τα δεδομένα και χρήσιμες background πληροφορίες: παρόλο που οι σπουδές μου είναι Μαθηματικά από το πανεπιστήμιο Αθηνών (8 χρόνια γιατί είμαστε και το καλύτερο τμήμα Μαθηματικών στην Ευρώπη), από τα 15 μου (μερικά μόλις χρόνια πριν την εμφάνιση του εμπορικού Internet με τη μορφή του World Wide Web) ήξερα πως θέλω να ασχοληθώ με το IT. Το IT σημαίνει Information Technology ή για τους περισσότερους στα ελληνικά: κάτι με υπολογιστές. Στην περίπτωσή μου αυτό μεταφράζεται σε System Administration και IT Operations με προτίμηση σε τεχνολογίες Microsoft και ειδικότερα PC και OS deployments σε μεγάλα εταιρικά περιβάλλοντα με πάνω από 5000 υπολογιστές. Για όσους δε γνωρίζουν τι είναι αυτό που μόλις περιέγραψα συνήθως κάνω το αστείο που κυκλοφορεί στους κύκλους μας: πιανίστας σε ….

Το Λονδίνο ήταν τόπος διακοπών τουλάχιστον μια φορά το χρόνο από το 1999 που πήγα για πρώτη φορά και ο τόπος κατοικίας μου για 1 χρόνο το 2002-2003 για το μεταπτυχιακό στο IT Security από το πανεπιστήμιο του Westminster. Μέχρι τότε η εμπειρία μου ήταν από freelancing σε ιδιώτες και σε μικρές εταιρείες, στο εργαστήριο υπολογιστών του τμήματος Μαθηματικών και συνεχή επαφή με νέες τεχνολογίες μέσω του World Wide Web οπότε δεν είχα καμία επαφή με οργανωμένα τμήματα IT οργανισμών και κατ’ επέκταση με το IT management.

Έτσι το σοκ ήταν διπλό κατά τη διάρκεια εκείνου του χρόνου: 1) δεν έγινα hacker ούτε έμαθα κάτι που δεν ήξερα σε τεχνικό επίπεδο καθώς το course ήταν δομημένο για κάποιον που είχε δουλέψει ως IT manager γενικά ή σε κάποιον αντίστοιχο ρόλο και θα ήθελε να αλλάξει αντικείμενο μεταπηδώντας στο IT Security management. Ο σκοπός του δεν ήταν να παρέχει τεχνικές πληροφορίες σε βάθος αλλά σε ανάγκαζε να δουλέψεις ως IT manager: παρουσιάσεις και reports (άγνωστες λέξεις στην μέχρι τότε ακαδημαϊκή μου καριέρα), ομαδική εργασία με παντελώς άγνωστους και με διαφορετικό πολιτισμικό background από εμένα, 2) ήμασταν 3 Έλληνες και οι μόνοι που δε δουλεύαμε κατά τη διάρκεια του μεταπτυχιακού. Κάνοντας μια ανασκόπηση αυτής της επιλογής, νομίζω ότι θα ήταν καλύτερο αν είχα πρώτα αντίστοιχη εργασιακή εμπειρία και μετά να παρακολουθούσα αυτό το μεταπτυχιακό αλλά το κυριότερο εμπόδιο μου δεν ήταν αυτό.

Όταν γύρισα στην Ελλάδα και χωρίς να αναλύσω το γιατί γύρισα αφού αυτό θα αποτελέσει ένα post μόνο του, είχα να πάω στον Ελληνικό Στρατό. Χαμένος χρόνος μεν αλλά μια εμπειρία δε: η αποθέωση της ελάχιστης προσπάθειας και η απροθυμία συνεργασίας/πειθαρχίας ή σεβασμού για τα βασικά. Ήξερα πλέον μετά βεβαιότητας πως δε θέλω να έχω καμία επαφή με αυτό που λέμε δημόσιο forevah ή στην Ψάλτεια/Διαλιανίδεια εκδοχή 20 χρόνια πριν τα Ημισκούμπρια καθώς τα τυπικά μου προσόντα ήταν για καθηγητής σε σχολείο το οποίο ήταν και το όραμα των γονιών μου αλλά όχι το δικό μου. Άρα μονόδρομος η αναζήτηση στον ιδιωτικό τομέα με πολύ συγκεκριμένες προδιαγραφές έρευνας: μεγάλη εταιρεία (δηλαδή πάνω από 100 άτομα), κατά προτίμηση πολυεθνική (ώστε να υπάρχει IT τμήμα και δυνατότητα συνεργασιών/ταξιδιών για να αλλάζουν οι παραστάσεις) και όχι απαραίτητα με αντικείμενο το IT ή τα managed services.

Είμαστε στις αρχές του 2006, πολύ πριν από την κρίση του Σεπτεμβρίου του 2008. Η αναζήτηση ήταν μέσα από αγγελίες σε 2 και μόνο site: Καριέρα και Skywlaker καθώς αν δεν έκαναν χρήση της “νέας” τεχνολογίας τότε σίγουρα δε θα ήθελα να δουλέψω εκεί. Αποτέλεσμα: πολλά βιογραφικά σε σχετικές μόνο αγγελίες, λίγες απαντήσεις έστω και αρνητικές (το mail merge και οι βάσεις δεδομένων είναι τεχνολογία του 24ου αιώνα), και συνεντεύξεις μετρημένες στα δάκτυλα του ενός χεριού. Ωραίες ιστορίες όταν δεν έχεις βιοποριστικό πρόβλημα αλλά όχι πλέον σχετικές με το σήμερα της Κρίσης των Κρίσεων που χρησιμοποιείται ως δικαιολογία για οτιδήποτε σημαίνει ανάπτυξη, οπότε τις αφήνουμε για επόμενη φορά.

Σε μια από τις τελευταίες μου συνεντεύξεις, η πρώτη μου κουβέντα ήταν μια δήλωση-βόμβα που αντιβαίνει στις συμβουλές για μια επιτυχημένη συνέντευξη: “αν δεν ενδιαφέρεστε να μου το πείτε για να μην παιδεύομαι άδικα καθώς έχω αποφασίσει να αναζητήσω την επαγγελματική μου τύχη στην Αγγλία”. Όντως ήμουν τόσο απογοητευμένος που το (ξανά)σκεπτόμουν από τότε και είχα κανονίσει να με φιλοξενήσουν για να ξεκινήσω την αναζήτηση στο Λονδίνο. Τελικά, βρήκα δουλειά σε μια πολυεθνική με πολύ καλό κλίμα εργασίας κατά γενική παραδοχή αλλά η εξέλιξη που τόσο είχα ανάγκη ήταν το ζητούμενο.

Παράλληλα, η καθημερινότητα γινόταν όλο και πιο δύσκολη. Σταμάτησα να χρησιμοποιώ το αυτοκίνητο λόγω κόστους βενζίνης και άγχους εύρεσης χώρου στάθμευσης κάθε πρωί (Καλλιθέα – Μαρούσι) και χρησιμοποιούσα ένα scooter για τις μετακινήσεις από και προς τη δουλειά. Η δουλειά και οι αρμοδιότητες αυξάνονταν εκθετικά ενώ ο μισθός μου γραμμικά και βίωνα τα προβλήματα του decentralised μοντέλου για ένα τμήμα IT πολυεθνικής εταιρείας: μεγαλύτερες ομάδες σε μεγάλες χώρες ή στα κεντρικά γραφεία και ένα ή δύο το πολύ άτομα σε μικρότερες χώρες όπως και η Ελλάδα.

Έτσι μετά το πρώτο σοκ της Αμερικάνικης κρίσης του 2008, ξεκίνησε η πτώση. Προφανώς έπρεπε να γίνει αναδιοργάνωση και το λογικό βήμα ήταν να γίνει centralisation των shared services για να επιτευχθούν οικονομίες κλίμακας. Έτσι κάποια στιγμή ήρθε η ώρα να διαλέξω το μέλλον μου έχοντας 3 μέρες διορία: ανεργία και αναζήτηση εκ νέου στην Ελλάδα με αβέβαιες προοπτικές εξέλιξης ή αποδοχή της εναλλακτικής πρότασης που σήμαινε μετανάστευση στο Swindon της Αγγλίας. Ήξερα πως δεν θα είχα θέμα από την άποψη των προσόντων και των απαιτήσεων και οι οικονομικοί όροι ήταν καλύτεροι από ό,τι θα μπορούσα να βρω στην Ελλάδα του ΔΝΤ: περισσότερα χρήματα για λιγότερες υποχρεώσεις και δυνατότητες εξέλιξης με βάση το τι μπορείς να προσφέρεις στον εργοδότη/οργανισμό και όχι τον ποιον ξέρεις. Δηλαδή career development που μέχρι εκείνη τη στιγμή απλώς το ονειρευόμουν και όπως απέδειξε η εξέλιξη των πραγμάτων μπόρεσα και το βρήκα.

Το μόνο κόστος ήταν το συναισθηματικό αλλά όχι για το τι έπρεπε να αφήσω πίσω μου καθώς είμαι ολιγαρκής (δες παρακάτω) αλλά για αυτό που ένιωθαν αυτοί που έμειναν πίσω. Ευτυχώς για αυτούς υπάρχει το Skype subscription σε περίπτωση που δεν είναι χρήστες τεχνολογίας. Με 5 λίρες το μήνα έχεις 10.000 λεπτά ανά μήνα και μέγιστο 6 ώρες ανά ημέρα σε 50 διαφορετικούς αριθμούς σταθερών τηλεφώνων και οι βιντεοκλήσεις για τις μητέρες όπως λέει και η θεία Σοφία. Πρότασή μου: επένδυσε σε HD webcam όπως αυτή που βρήκα για 25 λίρες την επόμενη φορά που θα χρειαστεί να τους κάνεις ένα δώρο, θα σε αγαπήσουν και θα σε βλέπουν περισσότερο από ότι αν έμενες στην Αθήνα σε κάποια άλλη γειτονιά. Αν θέλεις να μείνεις σε επαφή με όλη την παρέα ταυτόχρονα, επένδυσε σε μια ετήσια συνδρομή Skype Premium για να έχετε ομαδικές βιντεοκλήσεις μέχρι 10 χρήστες.

Οι απαιτήσεις από τη ζωή μου και το σύστημα αξιών μου πλέον είναι πολύ βασικά τα τελευταία 10 χρόνια: να μην αντιμετωπίζω πρόβλημα υγείας ώστε να μπορώ να δουλεύω για να έχω τα απαραίτητα χρήματα να επιβιώνω και να μένουν κάποια χρήματα για να καταναλώνω τεχνολογία και πληροφορία (υπολογιστές, φωτογραφία, ένα smartphone κάθε 2-3 χρόνια), να πηγαίνω σινεμά ή για μια έξοδο με τους φίλους για φαγητό και συζήτηση για τα νέα μας και ιδανικά ένα ταξίδι για διακοπές ή αλλαγή παραστάσεων. Αν μπορώ, αποφεύγω τα όποια λογής bar, clubs και καφετέριες που είναι πολύ δυνατά η μουσική και έντονος ο καπνός γιατί εφαρμόζεται πλήρως ο αντικαπνιστικός νόμος, not… Ναι μεγαλώνω και βαριέμαι τη διασκέδαση, μετατρέπομαι στο λύκο της στέπας που πάντοτε ήμουν.

Με δεδομένο όμως ότι η κρίση βαθαίνει και η Ελλάδα δεν έχει πιάσει ακόμα πάτο μετά από 5 χρόνια ελεύθερης πτώσης, ο κόσμος που έχει μείνει πίσω θα βγαίνει όλο και λιγότερο από το σπίτι για δύο λόγους: η τηλεόραση θα είναι η πλέον ανέξοδη διασκέδαση και ο φόβος θα κυριαρχεί. Άρα, αυτός ο μύθος περί της καταπληκτικής ποιότητας ζωής και διασκέδασης που δε μου άρεσε, μου θυμίζει τον μύθο του Αισώπου με τις κολοβές αλεπούδες. Αυτό που βιώνω κάθε φορά που επιστρέφω και τυχαίνει να βγω με φίλους αντί να πάω σπίτι τους είναι πως τα λεφτά μου τελειώνουν πολύ πιο γρήγορα για παροχή υπηρεσιών με μπόλικη αγένεια, οπότε δε μετανιώνω για την επιλογή μου όσον αφορά τη διασκέδαση.

Όσο έμενα στο Swindon επειδή δούλευα στο κέντρο της πόλης πήγαινα αρκετές φορές για μερικά pints με τους συναδέλφους στην κοντινότερη pub: 2.5 λίρες το pint για μια Carling και μετά από δύο όλα μου φαίνονταν καλύτερα και πιο χαρούμενα. Φυσικά, δε μπορούσα να παρακολουθήσω τι έλεγαν γιατί η αντιληπτική μου ικανότητα μειωνόταν ενώ η ταχύτητα ομιλίας τους αύξανε, αλλά δε με ενδιέφερε και πολύ καθώς πέρναγε ευχάριστα η ώρα χωρίς να βρωμάω καπνό καθώς όποιος ήθελε να καπνίσει έπαιρνε το ποτήρι και το μπουφάν του και έβγαινε έξω. Η μουσική τις καθημερινές ήταν σε ανεκτό επίπεδο οπότε δε χρειαζόταν να φωνάζεις εκτός της Παρασκευής το βράδυ γύρω στις 8 που από pub γινόταν club και δεν έμεινα ποτέ να δω πως είναι ή να ανακαλύψω πως είναι να πίνεις μέχρι τελικής πτώσεως.

Γυρνώντας από τη δουλειά το απόγευμα, χάζευα τα σπίτια από τα οποία περνούσα και ένιωθα σαν να βλέπω τον εαυτό μου: οι περισσότεροι χάζευαν στην τηλεόραση ή αν ήταν παιδιά έπαιζαν ένα video game μέχρι να πάει 10 η ώρα και να πέσουν για ύπνο και να ξυπνήσουν μια λογική ώρα χωρίς άγχος για να πάνε για δουλειά. Αν ήταν φοιτητές έβγαιναν εκείνη την ώρα για να πάνε στις pubs οπότε δε βλέπω κάποια αναντιστοιχία συγκρίνοντας τις 2 χώρες εκτός από την ώρα του ύπνου και τη δυνατότητα απόδοσης την επόμενη ημέρα αλλά δεν έκανα στατιστική ανάλυση, είναι απλώς η αίσθηση που αποκόμισα.

Και έτσι ερχόμαστε στο τι σημαίνει δουλειά: ένα task κάθε φορά για αυτό και οι ουρές αναμονής αντί για το χαοτικό multi tasking της Ελληνικής πραγματικότητας που ο καθένας έχει πάντα τη μεγαλύτερη προτεραιότητα ή για να κάνει μια σύντομη ερώτηση. Στις 12 με 2 κάνουμε το διάλειμμά μας για φαγητό και μένουμε παραπάνω μόνο αν υπάρχει ειδικός λόγος ή είμαστε σε διευθυντική θέση. Αν το αντικείμενο της δουλειάς το επιτρέπει (information worker) τότε μπορείς να δουλέψεις και από το σπίτι χωρίς την καχυποψία ότι θα κάνεις κοπάνα ή ότι θα χαζεύεις. Η μόνη πίεση που έχω νιώσει μέχρι στιγμής είναι επειδή δούλευα σε ένα περιβάλλον με SLA και πλήθος requests που ήταν περισσότερα από τους διαθέσιμους εξυπηρετητές αλλά αυτό ήταν κάτι αναμενόμενο από την αρχή και πάλι δεν έφθασε στα επίπεδα του χάους που αντιμετώπιζα όσο δούλευα στην Ελλάδα.

Ωραία, με έπεισες χρηστικές πληροφορίες που θα βρω;

Η θεία Σοφία έχει πολλές και καλές που ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και με μπόλικο χιούμορ:

Λίγα λόγια για την καινούρια αρχή στην Αγγλία
Ενοικιάζεται: Πληροφορίες Εντός
Λίγα λόγια για τα έξοδα στην Αγγλία
Λίγα λόγια για τα άσχημα στην Αγγλία
Αγγλία και Ελλάδα
Αγγλία και Ελλάδα ΙΙ
Guest Post: Κύμα μετανάστευσης – Ψάχνοντας για δουλειά στη Βρετανία – Μέρος Α
Guest Post: Κύμα μετανάστευσης – Ψάχνοντας για δουλειά στη Βρετανία – Μέρος Β

Επίσης υπάρχει το οδοιπορικού του papajohn γνωστού από το insomnia.gr, myphone.gr και adslgr.com στο Δύο Έλληνες Στο Λονδίνο με τη γνωστή διαδρομή: μεταπτυχιακό, διδακτορικό, δουλειά στην Αγγλία.

Για μια παρόμοια εμπειρία με τη δική μου στο blog του Δημήτρη Μωυσίδη: FromGR2UK

Φυσικά το απαραίτητο disclaimer: δεν είναι για όλους αυτή η λύση αλλά είναι μια λύση από το να μην κάνεις τίποτα για να αλλάξεις την κατάσταση. No fate but what we make!